Urodzenie dziecka to nie tylko ogromna radość, ale także niemałe wyzwanie. Decyzja o pozostaniu w domu z maluchem często wiąże się z rezygnacją z pracy zawodowej, co stawia rodziców w obliczu wyzwań finansowych. Z pomocą przychodzą wówczas ubezpieczenia społeczne, które umożliwiają spędzenie 61 tygodni z nowo narodzonym dzieckiem w domu. Przez ten okres rodzice otrzymują co miesiąc zasiłek macierzyński. W przypadku narodzin wieloraczków okres ten ulega wydłużeniu.
Urlop macierzyński i rodzicielski – nie tylko dla mam
Z urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego mogą korzystać także ojcowie, którzy mają dodatkowo do dyspozycji urlop ojcowski. Co więcej, w niektórych przypadkach, pozostanie z dzieckiem w domu nie wiąże się z niskim dochodem. Przykładem może być ojciec z województwa podlaskiego, którego zasiłek macierzyński ZUS wyliczył od kwoty ponad 27 tys. zł. Najwyższa podstawa do macierzyńskiego wypłaconego kobiecie to 21,5 tys. zł.
Komu przysługuje zasiłek macierzyński?
Zasiłek macierzyński przysługuje osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym. Jest ono obowiązkowe dla osób zatrudnionych na umowę o pracę, natomiast w przypadku zleceniobiorców i osób prowadzących własne firmy ubezpieczenie to jest dobrowolne. Co ważne, zasiłek macierzyński przysługuje niezależnie od długości okresu podlegania ubezpieczeniu chorobowemu. Nawet jeśli kobieta urodzi dziecko dzień po zgłoszeniu się do ubezpieczenia, zasiłek będzie jej przysługiwał.
Długość pobierania zasiłku macierzyńskiego
Okres pobierania zasiłku macierzyńskiego zależy od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie bądź przyjętych na wychowanie:
- Jedno dziecko: 61 tygodni (20 tygodni urlopu macierzyńskiego i 41 tygodni urlopu rodzicielskiego)
- Bliźniaki: 74 tygodnie (31 tygodni urlopu macierzyńskiego i 43 tygodnie urlopu rodzicielskiego)
- Trojaczki: 76 tygodni (33 tygodnie urlopu macierzyńskiego i 43 tygodnie urlopu rodzicielskiego)
- Czworaczki: 78 tygodni (35 tygodni urlopu macierzyńskiego i 43 tygodnie urlopu rodzicielskiego)
- Pięcioraczki: 80 tygodni (37 tygodni urlopu macierzyńskiego i 43 tygodnie urlopu rodzicielskiego)
Specjalne przypadki – dłuższy urlop rodzicielski
Rodzice dzieci z ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniem lub nieuleczalną chorobą, które powstały w okresie prenatalnym lub podczas porodu, mają prawo do dłuższego urlopu rodzicielskiego. Jeśli dziecko posiada zaświadczenie „Za życiem”, rodzice mogą skorzystać odpowiednio z 65, 67 i 62 tygodni urlopu. W takim przypadku łączny okres pobierania zasiłku macierzyńskiego również ulega wydłużeniu:
- Jedno dziecko: do 85 tygodni
- Bliźniaki: do 98 tygodni
- Trojaczki: do 100 tygodni
- Czworaczki: do 102 tygodni
- Pięcioraczki: do 104 tygodni
Statystyki i obowiązki rodzicielskie
Statystyki ZUS pokazują, że wciąż w zdecydowanej większości to mamy opiekują się niemowlakami. W pierwszych czterech miesiącach tego roku z urlopu macierzyńskiego skorzystało 115 tys. kobiet i tylko 2,4 tys. mężczyzn. Warto pamiętać, że pierwsze 14 tygodni z 20 dostępnych przy urodzeniu jednego dziecka jest zarezerwowane tylko dla mam. Dopiero po ich wykorzystaniu, ojcowie mogą skorzystać z urlopu macierzyńskiego.
Wysokość zasiłku macierzyńskiego
Wysokość zasiłku macierzyńskiego zależy od podstawy, od której odprowadzane są składki, czyli najczęściej od wynagrodzenia. Im wyższe wynagrodzenie, tym wyższe składki i zasiłek. Wpływ na wysokość zasiłku ma średnie wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy. W przypadku kobiet prowadzących własną działalność gospodarczą, wysokość zasiłku ustalana jest na podstawie miesięcznego przychodu za okres 12 miesięcy kalendarzowych przed porodem.
Stała czy zmienna wysokość zasiłku?
Mama może otrzymywać zasiłek macierzyński w takiej samej wysokości przez cały okres jego pobierania (81,5% podstawy wymiaru zasiłku), jeśli złoży tzw. „długi wniosek” do 21 dni po porodzie. „Długi wniosek” nie dotyczy 9 tygodni urlopu rodzicielskiego dla drugiego rodzica. Za tę część urlopu zasiłek zawsze wynosi 70% podstawy wymiaru zasiłku. Jeśli mama nie złoży „długiego wniosku” w terminie, zasiłek wynosi 100% podstawy wymiaru za okres urlopu macierzyńskiego i 70% za okres urlopu rodzicielskiego.
W pierwszym roku życia dziecka, jeśli nie zostanie wykorzystany ani jeden dzień zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego (na podstawie długiego wniosku), możliwe jest złożenie wniosku o jednorazowe wyrównanie zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego do 100% podstawy wymiaru. Za okres urlopu rodzicielskiego zasiłek będzie wynosił 70% podstawy wymiaru.
Urlop macierzyński i rodzicielski to wyjątkowy czas, który pozwala rodzicom na spędzenie niezapomnianych chwil z nowo narodzonym dzieckiem, jednocześnie zapewniając wsparcie finansowe. Dzięki ubezpieczeniom społecznym, mamy i ojcowie mogą cieszyć się tym czasem bez nadmiernych obaw o domowy budżet.
